I am Article Layout

ESG-overwegingen bij beleggingen in staatsobligaties

Maart 2022
Marketingmateriaal

Beleggen in staatsobligaties: een klimaatgerichte aanpak

Wat verantwoorde beleggingsstrategieën betreft, worden staatsobligaties tot nu toe grotendeels over het hoofd gezien. Dat moet volgens ons veranderen.

Verantwoord beleggen heeft de aandelenmarkten stormenderhand veroverd. Hoewel de penetratie in de vastrentende markten trager verliep, trekt ze ook daar aan. Toch wordt één domein nog steeds over het hoofd gezien: staatsobligaties.

Dat is een grote vergissing. Het zijn immers de overheden die de regels bepalen voor het handelen van bedrijven en particulieren, en zonder hun steun en investeringen zal de wereld niet in staat zijn om de meest dringende problemen aan te pakken – met name de klimaatverandering. 

De wereldwijde gemiddelde temperaturen liggen al 1,2 °C hoger dan in het pre-industriële tijdperk. En zelfs als de landen alle beloften nakomen die tot nu toe zijn gedaan om de CO2-uitstoot te verlagen, zal die opwarming naar verwachting verdubbelen tot 2,4 °C tegen 2100.1

Beleggers in vastrentende waarden spelen een belangrijke rol bij het verschaffen van het kapitaal dat nodig is om de klimaatverandering onder controle te houden. Hoewel beleggers individueel een verwaarloosbare invloed hebben op het overheidsbeleid, kunnen ze collectief een echt verschil maken – de beleggersgemeenschap beheert immers 88 biljoen dollar aan obligaties uitgegeven door overheden en hun agentschappen.

Focus op emissies

Hoe kunnen obligatiebeleggers portefeuilles met staatsobligaties samenstellen op een manier die de grootst mogelijke impact heeft op de strijd tegen klimaatverandering? 

Wie in opkomende markten belegt, zal uiteraard een grote rol spelen in elke klimaatgerichte strategie. Dat komt omdat opkomende economieën kwetsbaarder zijn voor de fysieke impact van de opwarming van de aarde dan hun ontwikkelde tegenhangers, deels vanwege geografische factoren, maar ook vanwege zwakkere economische en institutionele onderbouwingen. Tegelijkertijd kunnen opkomende landen wereldleider zijn in veel van de technologieën die nodig zijn voor de transitie.Maar beleggers in ontwikkelde staatsobligatiemarkten spelen ook een belangrijke rol in de transitie.

In elk geval is de sleutel tot klimaatgericht beleggen in staatsobligaties echter de beschikbaarheid van gegevens van hoge kwaliteit en het vermogen om er nauwkeurige conclusies uit te trekken. Alleen dan kunnen beleggers zeker zijn dat ze weloverwogen beslissingen nemen over de kapitaalallocatie.

Onze aanpak bij het selecteren van ESG-staatsobligaties is om in de eerste plaats te focussen op de hoofdoorzaak van de opwarming van de aarde – broeikasgasemissies. Hoewel methaan en lachgas duidelijk een rol spelen, is CO2 verantwoordelijk voor 74 procent van alle emissies.2 Ons onderzoek toont aan dat emissies van de verschillende gassen doorgaans gecorreleerd zijn; landen met hoge emissies van het ene gas hebben de neiging ook veel emissies van de andere gassen te genereren.

De volgende vraag die we moeten beantwoorden, is hoe we emissies per land kunnen meten en vergelijken. In absolute cijfers hebben grotere landen een grotere uitstoot van broeikasgassen dan kleinere, waarbij China de grootste uitstoter is. De cijfers per hoofd van de bevolking geven echter een enigszins ander beeld. Mongolië scoort hier het hoogst, terwijl China minder uitstoot dan de VS, Rusland of Australië.3 Een nog effectievere manier is om de uitstoot te vergelijken ten opzichte van de omvang van de economie – het is immers het totale niveau dat telt vanuit het oogpunt van het klimaat.

Natuurlijk geeft het bbp niet het volledige beeld. Het Verenigd Koninkrijk importeert bijvoorbeeld veel buitenlandse goederen waarvan de emissies voor de productie in de balans van andere landen worden verantwoord. Dat is zeer moeilijk volledig te bepalen en uiteindelijk is elke overheid alleen verantwoordelijk voor haar binnenlandse beleid; ze hebben geen directe controle over de manier waarop hun import wordt geproduceerd. 

Op basis van de huidige uitstoot in verhouding tot het bbp moeten obligatiebeleggers West-Europa (vooral Scandinavië) belonen. Sommige opkomende markten, zoals Mexico, zijn ook vrij groen. Om de opwarming van de aarde aan te pakken, hebben beleggers in vastrentende waarden echter ook de plicht om de achterblijvers te stimuleren de uitstoot te verminderen. Daarom vinden wij het belangrijk om te focussen op landen die een succesvolle neerwaartse trend vertonen in verhouding tot de omvang van hun economie (zie Afb. 1). 

Beleggen in obligaties van deze landen kan betekenen dat sommige landen, die de belangrijkste pijlers zijn van traditionele obligatie-indexen, buiten beschouwing worden gelaten. Dat verhoogt echter op zijn beurt de diversificatievoordelen voor beleggers. En het zou degenen sussen die klagen dat fondsen die beweren milieu-, maatschappelijke en governancecriteria (ESG) te integreren te vaak opmerkelijk vergelijkbaar zijn met fondsen die geen ESG-criteria toepassen.

Afb. 1 – Emissies verlagen
Landen met de hoogste CO2-uitstootreductie, 2020 vs. 2019 (%)
top emissiereducties

Gegevens per 23.02.2022. Emissies zijn exclusief landgebruik, veranderingen in landgebruik en bosbouw (LULUCF), aangezien er nog geen gegevens beschikbaar zijn.

Gegevens vertellen maar een deel van het verhaal en kijken van nature achteruit. Toekomstige emissies worden bepaald door beleidslijnen die vandaag worden ingevoerd. Daarom integreren wij een kwalitatieve beoordeling van de regelgeving en het beleid van elk land, waarbij we die vergelijken met de doelstellingen van het Akkoord van Parijs. Netto nul-doelstellingen zijn een goed begin, maar moeten gevolgd worden door concrete acties.

Door zich te richten op landen die hun uitstoot actief verminderen, kunnen beleggers in staatsobligaties bijdragen aan de strijd tegen klimaatverandering en de koolstofvoetafdruk van hun eigen portefeuilles aanzienlijk verkleinen. Naarmate meer beleggers dit standpunt innemen, kunnen we naar onze mening veranderingen in het overheidsbeleid stimuleren.

Groen rendement

Groene obligaties zijn voor klimaatbewuste beleggers in staatsobligaties een logische keuze wat het type belegging betreft. Het is een klein maar snel groeiend universum. Volgens onderzoek van Pictet Asset Management en het Institute of International Finance is de omvang van de markt voor duurzame obligaties in 2021 bijna verdubbeld. Maar die groei kwam grotendeels van de bedrijfsobligatiemarkten en het totale bedrag aan ESG-obligaties is goed voor slechts 2 procent van het totale obligatie-universum. Tegen 2030 kan dat aandeel echter oplopen tot een derde, met een bijzonder sterke groei in opkomende markten, zo blijkt uit de analyse. 4

Naast de beperkte omvang (tot nu toe) wordt de markt voor groene obligaties gehinderd door een gebrek aan universele regels en normen. Momenteel verschillen de labeling en certificering van duurzame obligaties aanzienlijk van land tot land, terwijl inspanningen om de openbaarmakingsvereisten te harmoniseren niet erg succesvol zijn. We verwachten dat de standaardisering zal toenemen naarmate de markt voor groene obligaties dieper wordt en in waarde toeneemt. 

Gezien deze beperkingen zijn wij van mening dat een klimaatgerichte portefeuille met staatsobligaties zich niet uitsluitend op groene obligaties mag richten. De portefeuille zou ook uitgebreid moeten beleggen in traditionele obligaties, die een groter aanbod hebben, gemakkelijker te begrijpen zijn en aantrekkelijker gewaardeerd zijn. 

Vooral dat laatste punt moeten we benadrukken.  Het rendementspotentieel van elke belegging is van het grootste belang en wij menen dat hier geen compromissen hoeven te worden gesloten. Uit ons onderzoek met IIF blijkt dat het rendement van groene staatsobligaties sinds eind 2017 hoger is dan dat van traditionele benchmarks, met een gemiddeld maandelijks extra rendement van meer dan 1 basispunt. Andere studies tonen een positief verband tussen de klimaatkwetsbaarheid en de financieringskosten, vooral in opkomende markten – zelfs nadat andere macro-economische variabelen in aanmerking zijn genomen.

Uit testen achteraf blijken betere prestaties van een klimaatgerichte portefeuille ten opzichte van de benchmark. Bovendien kan het gebruik van een overlaystrategie helpen om valuta-, rente- en spreadrisico's te verminderen.

Verandering begint met het planten van een zaadje

Verandering begint met het planten van een zaadje. Toen Pictet in 1998 zijn beleggingsstrategie voor wateraandelen lanceerde, waren beleggingen gericht op positieve verandering en duurzaamheid vrijwel onbekend. Twee decennia later zijn dergelijke strategieën mainstream en succesvol. In slechts één jaar na de lancering heeft het Net Zero Asset Managers-initiatief 220 ondertekenaars opgeleverd, die samen 57 biljoen dollar beheren.5 Wij zijn van mening dat het nu tijd is om verandering te brengen in het beleggen in staatsobligaties door de klimaatproblemen aan te pakken en verandering te stimuleren – zowel door middel van specifieke strategieën als door deze overwegingen op te nemen in het beleggingsbeslissingsproces voor conventionele obligatiefondsen.